6 ویژگی اسباب بازی خوب که پدر و مادرها باید بدانند

آگاهی از ویژگی اسباب بازی خوب، از نکته‌های مهمی است که هر پدر و مادری باید در کنار تأمین نیازهای ضروری و اولیه‌ی فرزندانش، به آن توجه کند. شاید جای پرسش باشد که چرا وسیله‌ی تفریح کودکان تا این حد مهم است؟ خوب است بدانیم اسباب بازی‌ها برای کودکان تنها وسایلی برای سرگرمی نیستند بلکه مهم‌ترین وسایل یادگیری و افزایش ادراک و مهارت آنان‌اند. به همین دلیل است که می‌گوییم انتخاب اسباب بازی مناسب کودک بی‌نهایت مهم است و باید به اندازه‌ی تغذیه و پوشاک کودک دلبندتان به آن توجه کنید.

در این مطلب قصد داریم 6 ویژگی اسباب بازی خوب را بررسی می‌کنیم. با بادپرک همراه باشید.

1. تناسب، مهم‌ترین ویژگی اسباب بازی خوب

تناسب با سن، جنسیت، توانمندی‌های جسمی و ذهنی و علایق، نخستین ویژگی اسباب بازی خوب است. از زمانی که کودک به دنیا می‌آید تا بالاترین سنین کودکی و نوجوانی، می‌تواند اسباب‌بازی مخصوص به خود را داشته باشد. حتی برای نوزادانی که قادر نیستند در جایشان حرکت کنند، اسباب بازی مخصوص وجود دارد. (مثل برخی آویزهای بالای گهواره و کتاب‌های دارای صفحات رنگی که مخصوص تقویت ادراک دیداری نوزاد است.) 

کودک در چندماهگی می‌تواند قدری حرکت کند، برخی اشیا را لمس کند، آن‌ها را فشار و تکان دهد یا پرت کند و بردارد؛ همه‌ی این‌ها در تقویت حواس پنجگانه و قدرت تجزیه و تحلیل ذهنی او تأثیرگذار است. به همین ترتیب در سنین بالاتر کارایی و اهداف اسباب‌بازی‌ها هم متفاوت می‌شود و هرچه پیش می‌رویم، کارایی بیشتری در بازی‌های فکری می‌بینیم.

نکته‌ی مهم: اگر فرزند شما به اسباب بازی مناسب جنس مخالف خود توجه و علاقه نشان می‌دهد(مثلا پسر است و عروسک دوست دارد) نباید نسبت به این موضوع واکنش حساسیت‌برانگیزی داشته باشید. احساس کنجکاوی و علاقه به اسباب بازی‌هایی که به طور معمول به جنس مخالف تعلق دارد، از رخدادهای شایع و رایج در بین کودکان است و به هیچ عنوان جای نگرانی و وسواس ندارد.

پیشنهاد بادپرکی: در این خصوص بهتر است تا مقاله " روانشناسی اسباب بازی " را نیز مطالعه کنید.

2. برانگیختن حس کنجکاوی و خلاقیت

بعد از تناسب، شاید مهم‌ترین ویژگی اسباب بازی خوب، برانگیختن حس کنجکاوی است. درواقع این ویژگی است که میزان سرگرم‌کننده بودن یک اسباب بازی را درکنار ویژگی‌های ضروری آموزش و افزایش مهارت، روشن می‌سازد.

بسیاری از اسباب‌بازی‌های جذاب و پیشرفته‌ی الکترونیکی و روباتیک، برای کودک تنها جنبه‌ی سرگرمی دارند. در بسیاری از موارد، کودک تنها تماشاگر آ‌ن‌هاست و خود در کارکرد آن‌ها هیچ نقشی ایفا نمی‌کند. شاید بسیاری گمان‌کنند که با خرید چنین اسباب بازی های گران قیمتی به فرزند خود توجه و رسیدگی بیشتری کرده‌اند، اما در حقیقت این اسباب بازی ها کمترین تأثیر را در ارضای حس کنجکاوی و خلاقیت فرزند شما دارند. ویژگی اسباب بازی خوب این است که ترجیحا کودک بتواند همه‌ی بخش‌های آن‌را لمس کند، قطعات را از هم جدا کند یا آن را تغییر شکل دهد.

انواع مواد مثل شن، گل رس، خمیربازی، لگوها و قطعاتی که می‌توان با آن‌ها اشیاء و اشکال گوناگونی ساخت، همه در رشد خلاقیت کودک مؤثرند. لزومی ندارد اشیایی که کودک با آن‌ها بازی می‌کند، صرفا با هدف بازی تولید شده‌باشند. کودکان به بسیاری از اشیایی که در متن زندگی و در دست والدین می‌بینند علاقه نشان می‌دهند.

یک کارتن مقوایی که کودک بتواند داخل آن برود، می‌تواند در تخیل او حکم یک قایق، ماشین یا خانه را داشته باشد. کودک می‌تواند چند بالش روی هم بچیند و یا از یک ملحفه به عنوان دیوار خانه‌ی خود استفاده کند. یک جعبه‌ی کفش، وسایل آشپزی مثل ملاقه و آبکش یا هر شیء ساده و دم‌دستی دیگری می‌تواند لذت‌بخش‌ترین اسباب بازی برای کودک باشد که آن را با تخیل خود بیامیزد و ساعت‌ها با آن سرگرم شود.

3. واقع گرایی و سازگاری با حقیقت

یک ویژگی اسباب‌بازی خوب این است که تا حد امکان در پیوند با زندگی واقعی و روزمره باشد. کودکان والدین خود را می‌بینند که هرروز با اشیایی کارهای روزانه را انجام می‌دهند. اسباب بازی های خوب آن‌هایی هستند که به کودک حس انجام فعالیت‌هایی مشابه والدین را بدهند. ماشین‌ها و خانه‌ها، لوازم خانگی پلاستیکی در اندازه‌های کوچک‌تر، وسایل خیاطی و آشپزی، ابزار و وسایل مکانیکی یا ماکت هر وسیله‌ای که فعالیت یا شغل بزرگسالان را در ذهن کودک تداعی کند، در رشد او مؤثر است.

4. ایجاد تحرک و به کار انداختن اعضای بدن

در انتخاب اسباب بازی خوب باید به نقش و انگیزشی که آن اسباب بازی در به کار انداختن و تحرک بدنی کودک دارد، توجه کرد. متأسفانه در دنیای امروز بیشتر اسباب بازی ها و بازی ها، دیجیتالی و رایانه‌ای شده‌اند. هرچند این بازی‌ها نیز می‌توانند جنبه‌هایی مفید داشته باشند، چنانچه در کاربرد آن‌ها افراط شود، زیان‌هایی بعضا جبران‌ناپذیر به کودک می‌رسانند.

یک‌جا نشستن و عدم استفاده از تمامی اعضا و جوارح و حواس پنجگانه می‌تواند رشد ذهنی و جسمی کودک را مختل سازد. اگرچه بسیاری از خانه‌های امروزی در فضای محدود آپارتمانی هستند و بسیاری از بازی‌های پر جنب و جوش در آن‌ها امکان‌پذیر نیست، می‌توان به نوعی بازی‌های بدنی را شبیه سازی کرد یا هرازگاهی بچه‌ها را به فضای باز برد و از این گونه اسباب بازی ها بدون محدودیت استفاده کرد. اسباب‌بازی‌هایی مثل توپ، طناب بازی، تاپ و سرسره و بازی‌هایی مثل لی‌لی، هفت سنگ و... از وسایل و بازی‌های قدیمی هستند که نقش بسزایی در تقویت بدنی دارند.

5. ظاهر جذاب و جنس مناسب 

یکی دیگر از ویژگی‌های اسباب بازی خوب این است که دوام و استحکام قابل قبول و ظاهری زیبا و استاندارد داشته باشد. بازی خوب باید در رنگ‌ها و اشکالی زیبا و چشم‌نواز که برای کودک جالب توجه است، تولید شود. توجه داشته باشید که عدم زیبایی و جذابیت مهم ترین دلیل بازی نکردن کودک با اسباب بازی می‌باشد.
هم چنین در کنار زیبایی و جذابیت ظاهری، نباید خطرآفرین و آسیب‌زننده باشد. 

6. تقویت‌ قوای فکری و انتقال‌ ارزش‌های مثبت

این مورد بیشتر در رابطه‌ با بازی های فکری صادق است. پرورش قوای ذهنی کودکان و نوجوانان در همه‌ی ابعاد زندگی‌شان تأثیرگذار است. بسیاری از بازی‌های فکری که با پشتوانه‌ی دانش روانشناسی و علوم تربیتی طراحی می‌شوند، می‌توانند در پروسه‌ی انتخاب اسباب بازی مناسب، گزینه‌ای شایان توجه باشند.

اهمیت آگاهی از مشخصات اسباب بازی مناسب در مورد بازی‌های فکری نیز صادق است. بازی‌های فکری پتانسیل فراوانی دارند، بنابراین باید دقت کرد که چه تفکراتی را به ذهن فرزند انتقال می‌دهند. ویژگی اسباب بازی خوب فکری این است که در کنار سرگرمی و جذابیت فراوان، هم تقویت‌بخش قوای فکر، استدلال و منطق کودک باشد و هم ارزش‌هایی نیک را به تفکر او القا کند. 

سخن آخر 

این 6 ویژگی اسباب بازی خوب مهم‌ترین مواردی هستند که در خرید اسباب بازی برای فرزندانتان باید به آن‌ها توجه کنید.

درکنار این ویژگی‌ها، نکته بسیار مهمی که درخصوص اسباب بازی مناسب کودک و نوجوان در همه‌ی سنین شایان توجه است، تناسب با فرهنگ و ارزش‌های فرهنگی جامعه‌ای است که با فرزند خود در آن زندگی می‌کنیم. اسباب بازی‌هایی که الهام‌بخش سبک زندگی جوامعی جز جامعه‌ی خودمان هستند، می‌توانند تا حد زیادی حس دوگانگی و تخریب روحی و روانی در فرزند ایجاد کنند.

کاربرد عروسک‌هایی با ظاهر متفاوت از آدم‌هایی که کودک در اطراف خود می‌بیند و اشیایی که در سبک زندگی او جایی ندارند، نوعی از خود بیگانگی به همراه دارد که می‌تواند به شدت آسیب‌زا باشد. بنابراین همان‌گونه که در انتخاب و تدارک خوراک و لباس فرزندتان مراقبت به خرج می‌دهید، ضروری است که در انتخاب اسباب بازی‌های او نیز بسیار ریزبین و نکته‌سنج باشید.