فواید بازی های فکری برای کودکان

روانشناسان و پژوهشگران تأکید فراوانی بر فواید بازی های فکری دارند. این موضوع درمورد کودکان نیز صدق می‌کند. اما قطعا برای همه‌ی والدین این پرسش مطرح می‌شود که فایده بازی فکری برای کودکان که در سنینی پر جنب و جوش هستند، چیست؟ آیا مزایای بازی فکری برای کودک تنها معطوف به آرام نشستن آن‌ها و آسایش والدین است یا این بازی‌ها فی‌نفسه برای کودک نیز سودمند هستند؟ حقیقت این است که فراوانی فواید بازی های فکری برای کودک امری اثبات شده است که جنبه‌های گوناگون ذهنی، جسمی، فردی و اجتماعی دارد.

با بادپرک همراه باشید تا نکاتی مهم در این‌خصوص را بررسی کنیم.  

اهمیت بازی فکری برای کودکان و همچنین بزرگسالان

مغز کارکردهایی بیش از تفکرِ صرف دارد. درحقیقت، امپراطور بدن ما همین مجموعه‌ی حدودا 1500 گرمی است که با بیلیون‌ها یاخته‌ی عصبی (نورون) ـ و بسیاری بخش‌ها و اجزای ظریف دیگرـ کلیه‌ی اندام‌ها و کارکردهای بدن را تحت فرمانروایی دارد. آیا از یک فرمانروای بیمار و ضعیف می‌توان انتظار عملکردی مناسب و مؤثر داشت؟! ما با انجام فعالیت‌های گوناگون نظیر بازی های فکری مغزمان را نیز ورزیده می‌کنیم.

فلسفه‌ی فواید بازی های فکری برای کودکان و بزرگسالان از جهاتی مشابه و از جهاتی متفاوت است. عمده فعالیت‌های ما جزء روزمرگی‌ها و کارهای عادی زندگی هستند. همانطور که برای سلامت و تقویت جسم علاوه بر این فعالیت‌های عادی، ورزش‌ها و فعالیت‌هایی جانبی درنظر گرفته می‌شود، برای مغز نیز باید چنین تدابیری داشت.

3 فایده مهم بازی های فکری برای کودکان 

اینک زمان صحبت از تأثیرات شگفت‌انگیز و مزایای بازی فکری برای کودک است. باید خاطرنشان کرد که بازی‌های فکری با توجه به رده‌ی سنی کودکان یا نوجوانان سطح‌بندی دارند.

اگر بازی فکری مناسب سن کودک شما نباشد (بالاتر یا پایین‌تر از رده سنی او باشد)، کارایی لازم را نخواهد داشت. در هنگام خرید باید به این نکته و صد البته به روحیات و علایق فرزند توجه کرد.

پشنهاد بادپرکی: در این خصوص پیشنهاد می‌کنیم مقاله " 6 ویژگی اسباب بازی خوب " را حتما مطالعه کنید، تا با دید بهتری بتوانید برای فرزندتان اسباب بازی و بازی فکری تهیه کنید.

مهم‌ترین فواید بازی های فکری برای کودکان عبارتند از:

اول: فواید بازی های فکری برای رشد ذهنی کودک

نخستین و برجسته‌ترین تأثیری که از بازی های فکری انتظار می‌رود، بهبود رشد مغزی و کارکرد ذهنی کودک است. درست است؛ هدف طراحان بازی فکری همین است و بازی های فکری دقیقا چنین کارکردهای ذهنی دارند و در زمینه‌های زیر باعث بهبود عملکرد مغز و ذهن می‌شوند.

1. افزایش تمرکز، توجه و ادراک: افزایش و تقویت این سه مهارت ذهنی، از جمله فواید بازی های فکری برای کودکان است که نقشی اساسی و مبنایی در رشد همه‌جانبه‌ی کودک خواهد گذاشت. اگر این قوا در ذهن کارایی لازم را نداشته باشند، هرگونه آموزش در سال‌های بعدی با شکست مواجه خواهد شد. جالب اینجاست که جنبه‌ی سرگرمی بازی ها برای کودکان، برجسته‌تر است و آنان معمولا احساس نمی‌کنند در حال تقویت مهارت‌ها و آموزش و یادگیری هستند.

یک نکته‌ی مهم در این رابطه، تأثیری است که می‌توان از بازی های فکری استاندارد و مناسب، برای بهبود تمرکز و ادراک کودکان بیش فعال داشت. ازسوی کارشناسان معمولا توصیه می‌شود برای تمرین تمرکز و توجه در این دسته از کودکان، حتما از بازی های فکری مدد گرفته شود.

2. درک بهتر مفاهیم درسی با استفاده از بازی های فکری: از جمله مهم‌ترین فواید بازی‌های فکری برای کودکان که از نظر والدین و مربیان نیز بسیار موردنیاز است، کمک به آموزش و عمیق‌تر کردن فرایند یادگیری است. اگر در مدارس به نقش بازی‌های فکری در یادگیری توجه شود، فرایند آموزش نیز تسریع و تسهیل می‌شود.

3. تقویت تخیل و افزایش خلاقیت: از فواید بازی های فکری برای کودکان این است که مؤثرترین نقش را در تقویت تخیل و خلاقیت کودکان دارند. بازی های فکری مجالی عالی برای کودک فراهم می‌کنند تا از ذهن خود کمک بگیرد و حقایقی را با تجزیه و تحلیل ذهن خود، کشف کند. قطعات یک پازل ساده را در نظر بگیرید؟ می‌دانید ذهن کودکتان چه فعالیت‌های گسترده‌ای انجام می‌دهد تا او آن پازل را بچیند؟

دوم: فواید بازی های فکری برای رشد اجتماعی کودک

کودک در جریان بازی‌ها، هم‌بازی دارد. از فواید بازی فکری برای کودک این است که علاوه بر هم‌بازی، هم‌فکر نیز دارد. در روند بازی های فکری کودکان در تمرکز، توجه و نتیجه‌گیری‌ها، یاری دهنده‌ی یکدیگر هستند. آنان افکار و ایده‌های خود را با هم‌سالانشان مطرح می‌کنند، به تجزیه و تحلیل یافته‌های ذهنی یکدیگر می‌پردازند و از جمع‌بندی فکرها و ایده‌های گوناگونشان به نتایجی می‌رسند.

هم‌چنین افزایش مسئولیت‌پذیری کودکان در قبال خود و همسالان و نیز تقویت روحیه‌ی پذیرش تفاوت‌ها، مدارا و مدیریت روابط از سایر فواید بازی فکری برای یچه‌ها به شمارمی‌آید.

سوم: فواید بازی های فکری برای رشد روانی و شخصیت فردی

رشد فردی زمینه‌ای برای رشد اجتماعی است. اگر می‌خواهیم فرزندانمان عملکرد نیرومندی در اجتماع داشته باشند، باید ابتدا روی زمینه‌های فردی آنان نیز تمرکز کنیم.
1. تقویت اعتمادبه‌نفس: از فواید بازی های فکری برای کودکان، رشد اعتمادبه‌نفس در آنان است. هماهنگی نوع بازی با سن و توانایی‌های کودک به طور ویژه در این مورد، مطرح است. درک توانستن، طی فرایندی که متشکل از برخی مراحل است و به حصول نتیجه می‌انجامد، از طریق بازی های فکری برای کودک فراهم می‌شود. 
2. کاهش استرس: از بهترین فواید بازی های فکری که اتفاقا بزرگسالان نیز به آن توجه نشان ‌دهند، کاهش اضطراب و فشار روانی است. بازی های فکری معمولا با جلب توجهات پراکنده به سمت خود، افکار آشفته را سروسامان می‌دهند. این بازی ها در بهبود عملکرد ذهن در راستای حل مسائل نیز بسیار مؤثر هستند. 

3. افزایش تعاملات مثبت میان کودک با اعضای خانواده: برخی بازی های فکری به شیوه‌ای طراحی شده‌اند که برای همه‌ی اعضای خانواده جذاب هستند. در این شرایط، کودک طی مراحل بازی، ارتباطی متقاوت با اعضای خانواده پیدا می‌کند. ممکن است طی بازی، بیان و رفع نیازهای خود را از نوع دیگری تجربه کند. مهم‌تر از آن، این‌که پذیرش مسئولیتی در بازی که می‌تواند با آن نقش یاری‌رسان را در قبال خانواده بازی کند، تجربه‌ی بی‌نظیری از توانایی برای اوست.

پیشنهاد بادپرکی: این مقاله را نیز مطالعه کنید. " دلایل بازی نکردن کودک با اسباب بازی "

نتایج و فواید بازی های فکری در بلندمدت

افزایش توانایی‌های مغزی از سنین کودکی، تأثیراتی جالب توجه در سنین بزرگسالی دارد. تقویت قدرت تمرکز، توجه و ادراک در همه‌ی مراحل زندگی مورد نیاز است. همچنین افزایش سلامت روانی در کودکی اهمیت بیشتر و تأثیرات ماندگارتری دارد.

تقویت و رشد مهارت‌های فردی و اجتماعی، کودک را تبدیل به انسانی توانمند می‌کند که روزبه‌روز استقلال بیشتری می‌یابد و حس مسئولیت‌پذیری و اتکای به خود را بیشتر در خود رشد می‌دهد. 
فراتر از همه‌ی این‌ها، انجام بازی های فکری در سنین کودکی، سلامت پایدار مغز را چنان تأمین می‌کند که احتمال ابتلا به ناراحتی‌هایی چون آلزایمر و ... در کهن‌سالی، بسیار اندک می‌شود.
 

سخن آخر

مطالب ذکرشده، اصلی ترین فواید بازی های فکری برای کودکان و نوجوانان هستند. هرگز نمی‌توان از اهمیت رشد روانی، فردی و اجتماعی در زندگی فرزندان غافل بود. بازی های فکری با تأثیراتی که در رشد ذهنی کودکان دارند و با تقویت انواع مهارت‌های روانی فردی و اجتماعی، نقشی مهم در توانمندی و قدرت یادگیری کودک ایفا می‌کنند. مزیت این بازی‌ها آن است که جنبه‌ی آموزشی آن در زیر لایه‌های سرگرمی پنهان است و کودک با رغبت به آن‌ها مشغول می‌شود.