معرفی انواع مداد و کاربرد آن‌ها

همانطور که می‌دانید امروزه با پیشرفت صنایع مختلف، تولید مداد و انواع لوازم تحریر نیز بسیار متنوع شده است. اگر تا چندین سال قبل برای مصارف مختلف انتخاب های محدودی داشتید، اما اکنون همه چیز تغییر کرده و برای اهداف مختلف محصولات متنوعی تولید می‌شود.

در این مقاله قصد داریم به موضوعات زیر بپردازیم و شما را با انواع مداد آشنا کنیم تا با توجه به نیازتان بتوانید بهترین مداد موجود در بازار را انتخاب کنید.

1. مبناهای دسته‌بندی انواع مداد (کاربرد و هدف، ساختار، جنس و مغز مداد)
2. انواع مداد مشکی (انواع مداد مشکی برای نوشتن، انواع مداد سیاه برای طراحی و نقاشی) 
3. انواع مداد رنگی (نوع معمول مداد رنگی ها، مداد کنته) 
4. مداد نوکی

با بادپرک (فروشگاه اینترنتی لوازم تحریر ایرانی) تا انتهای متن همراه باشید.

مبناهای دسته‌بندی انواع مداد

مدادها را می‌توان باتوجه به چندین مبنا دسته‌بندی کرد. برخی از این مهم‌ترین مبناها را شرح می‌دهیم:

• کاربرد و هدف:

هدف ما از استفاده از یک مداد به صورت عمده می‌تواند برای نوشتن، طراحی و نقاشی یا رنگ‌آمیزی باشد. این اهداف در رتبه‌های بعدی می‌توانند جزئی‌تر باشند.

مثلا مداد برای نوشتن را می‌توان به دسته‌های دیگر نظیر مشق، تست‌زنی، اندازه و علامت زدن و... تقسیم کرد. یا می‌توان مدادهای طراحی و نقاشی را در دسته‌هایی چون مداد طراحی سیاه‌قلم، مداد نقاشی، مداد سایه‌زنی و... یاد کرد.

•  ساختار:

مدادها را می‌توان بر اساس ساختار آن‌ها دسته‌بندی کرد. مدادنوکی یا اتود یکی از بارزترین نمونه‌های مداد با ساختار متمایز است.

•  جنس و مغز مداد:

انواع مداد را می‌توان بر اساس درجات سختی و نرمی یا میزان گرافیت آن‌ها دسته‌بندی کرد. همچنین می‌توان آن‌ها را در دسته‌هایی چون سربی، گرافیتی، ذغالی و ... شناخت. همچنین می‌توان مدادها را در دو دسته‌ی سیاه و رنگی قرار داد.

دسته‌های دیگری نیز برای مداد وجود دارد؛ مثلا می‌توان مدادهایی با بدنه شش‌ضلعی، سه‌ضلعی و دایره‌ای را ازهم جدا کرد. یا می‌توان آن‌ها را بر اساس جنس بدنه تقسیم‌بندی کرد. 

با این مقدمه کوتاه به سراغ معرفی انواع مداد می‌رویم:

انواع مداد مشکی

مداد در ادبیات کهن فارسی به اثر مرکب، دوده و این مواد سیاه‌رنگ اطلاق می‌شده است. نخستین مدادها از سرب ساخته می‌شدند. اما پس از کشف گرافیت، از این ماده به عنوان مغز مداد سیاه استفاده شد.

محبوب‌ترین و رایج‌ترین انواع مداد، در حال حاضر مدادهای گرافیتی هستند. مغز مدادهای گرافیتی به کمک ترکیب شدن با خاک رس سخت‌تر می‌شود. همچنین انواع مداد سیاه با درجات گوناگون سختی و نرمی تولید می‌شوند که کاربردهای گوناگون دارند.

۱. انواع مداد مشکی برای نوشتن  

• رایج‌ترین استفاده از مداد مشکی برای نوشتن و مشق دانش‌آموزان است.

دانش‌آموزان مقاطع نخست ابتدایی باید از مداد برای نوشتن استفاده کنند. در مقاطع بالاتر نیز هر گونه نگارشی که تصور می‌شود نیاز به تصحیح دارد (مثل حل تمرین‌ها)، با مداد انجام می‌شود. استفاده از مداد سیاه در کنار علامت‌گذاری با مداد قرمز در مشق بچه‌ها معمول است.

بهترین مداد برای نوشتن، مدادهای گروه HB است. این مداد به دلیل مغز استاندارد و تعادلی که از نظر سختی و نرمی دارد، برای مشق توصیه می‌شود. اگرچه رنگ مشق بچه‌ها مشکی است، آن‌ها می‌توانند از مدادهایی با طرح فانتزی در پوشش بدنه نیز استفاده کنند.

• مداد نوکی یا اتود نیز برای مشق قابل استفاده است(در انتهای مقاله به صورت مفصل در رابطه با مداد نوکی صحبت می‌کنیم).

البته بهتر است بچه‌های سنین پایین که هنوز تسلط کافی روی به دست گرفتن مداد و نوشتن ندارند، از مدادهای چوبی معمول استفاده کنند. اتودها بدنه و نوک ظریفی دارند و شکننده تر هستند و بهتر است دانش‌آموزان مقاطع بالاتر یا دانش‌جویان با آن‌ها بنویسند.

• مدادهای مخصوص تست‌زنی، از دیگر انواع مداد مشکی هستند که نرمی آن‌ها بین درجه HB تا B2 متغیر است.

این مدادها ضخامت بیشتری دارد و معمولا از نوع نرم انتخاب می‌شود که به پاسخ‌نامه آسیب نرساند.

• مدادهای سیاه دیگری نیز در کارها و حرفه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مثلا در اندازه‌گیری و علامت‌زدن معمولا از مدادهای سیاه معمولی HB استفاده می‌شود. برای نجارها، خیاط‌ها و حرفه‌هایی نظیر این که با اندازه‌های دقیق سروکار دارند، مداد وسیله‌ای کاربردی است.

۲. انواع مداد سیاه برای طراحی و نقاشی

تنوعی که در این دسته از مدادها وجود دارد، بی‌نظیر است. استاندارد مداد در نوشتن و علامت‌زدن، دامنه محدودی دارد. این درحالی است که برای خلق یک تصویر، نیاز به طیف وسیعی از مدادهاست که هریک ضخامتی مشخص و درجه‌ای در میزان نرمی و سیاهی دارند.

در طراحی و نقاشی سیاه‌قلم، از مدادهای سخت تر برای کشیدن خطوط و مرزها استفاده می‌شود. سپس طیفی از مدادهای نرم‌تر برای پر کردن و ایجاد تیرگی و نیز سایه زدن به کار می‌رود.

• مداد گرافیت جامد:

تفاوت این نوع از انواع مداد که در نقاشی و طراحی کاربرد دارد، با مدادهای گرافیتی معمول این است که جلد چوبی ندارد. مداد گرافیت جامد متشکل از یک مغز گرافیتی است که با پلاستیک یا کاغذ پوشانده شده است.

این مدادها بدون نیاز به تراشیدن مکرر برای سایه‌زدن سطح وسیعی کاربرد دارند. پاک‌کردن آن‌ها نیز آسان‌تر از مداد گرافیت معمولی است و مورد علاقه هنرمندان هستند.

• مداد ذغالی:

از قدیمی‌ترین مواد و ابزارهای هنری، می‌توان به ذغال و مداد ذغالی اشاره کرد. این مداد از ذغال فشرده پوشانده شده در کاغذ یا چوب تشکیل می‌شود.

طراحی و نقاشی با این مداد نیز بسیار آسان و مورد علاقه هنرمندان است. البته قدری آلودگی جانبی دارد که هنرمندان واقعی معمولا به دلیل عشقی که به هنر خود دارند، می‌توانند به‌راحتی آن را نادیده بگیرند.

برای طیف‌های بسیار تیره که بالاترین درجات گرافیت گروه B نیز پاسخ‌گوی آن نیست، از انواع مداد ذغالی استفاده می‌شود.

نکته مهم: مداد کنته در ایران با مداد ذغالی یکی دانسته می‌شود اما این‌دو یکی نیستند. در ادامه در مورد مداد کنته توضیحات لازم را بیان میکنیم.

• مداد کربنی:

این نوع از انواع مداد که در طراحی و نقاشی کاربرد دارد، از مخلوط گرافیت و ذغال تهیه می‌شود. کاربرد این مداد در نقاشی برای بخش‌هایی است که نیاز به خطوطی واضح داریم که درخشش گرافیت را نداشته باشد و آلودگی‌های ذغال را نیز ایجاد نکند.

انواع مداد رنگی

مداد رنگی برای نقاشی‌های رنگی و رنگ‌آمیزی آن‌ها استفاده می‌شود. این نوع مدادها می‌توانند برای افراد مبتدی، افراد حرفه‌ای و نیز دارای مهارت متوسط کارایی داشته باشد.

برخی از هنرمندان به صورت تخصصی نقاشی با مداد رنگی را کار می‌کنند. آنان قطعا در انتخاب ابزارهای کار خود که مداد رنگی مهم‌ترین آن‌هاست حساس هستند. این هنرمندان معمولا در پی بهترین مارک مداد رنگی هستند درحالی‌که برای مبتدی‌ها یا کودکان نیازی به این حساسیت نیست.

۱. نوع معمول مداد رنگی ها

معمولا متریال نوک این مدادها با مداد سیاه تفاوت اساسی دارد. مغز این مدادها متشکل از موم، رنگ‌دانه، مواد افزودنی و مواد چسباننده است. مقدار و درصد این ترکیب‌ها با توجه به نوع استفاده می‌تواند متفاوت باشد.

انواع مداد رنگی در بسته‌بندی‌های مختلف از 4 تا بالای 100 عددی تولید و بسته‌بندی می‌شوند. کودکان برای مدرسه و مهدکودک از انواع 6 یا 12 رنگ استفاده می‌کنند که حمل آن نیز آسان‌تر باشد.

نوک مدادرنگی‌هایی که برای کودکان استفاده می‌شود حد متوسطی از غلظت رنگ را دارد. این انواع مداد رنگی هم از نظر قیمت مقرون به صرفه هستند و هم برای استفاده کودکان استحکام بهتری دارند.

انواع مدادرنگی حرفه‌ای که هنرمندان استفاده می‌کنند، غلظت رنگ بیشتری دارند و به همین دلیل قیمتشان بالاتر است. طیف رنگی وسیع این مدادرنگی‌ها برای هنرمندان کاربرد دارد.

۲. مداد کنته

این مداد در ایران با مداد ذغالی یکی دانسته می‌شود اما در حقیقت این دو یکی نیستند. مداد کنته نوعی از انواع مداد کاربردی در طراحی و نقاشی است که طیف رنگ آن با کمک رنگ‌دانه‌های طبیعی ایجاد می‌شود؛ بنابراین باید آن را در گروه مدادهای رنگی قرار داد.

طیف رنگ مدادهای کنته شامل رنگ‌های سیاه، سفید، خاکستری، سرخ، قهوه‌ای و... است.

اکسید آهن، کربن سیاه و دی‌اکسید تیتانیوم از ترکیب‌های طبیعی است که به عنوان رنگ‌دانه در این نوع از انواع مداد به کار می‌رود. از انواع مداد کنته می‌‌توان بر روی کاغذهای خشن یا بوم‌ها استفاده کرد.

مداد نوکی (اتود)

اگرچه به مداد نوکی در قسمت انواع مداد مشکی برای نوشتن اشاره کردیم، اما به علت ساختار متفاوتی که دارد، تصمیم گرفتیم به صورت مفصل تر در مورد آن صحبت کنیم و آن را به عنوان دسته سوم بعد از انواع مداد مشکی و رنگی معرفی کنیم.

نام اصلی این مدادها، مداد مکانیکی است. فلسفه‌ی تولید مداد نوکی تبدیل شدن بخش اعظمی از متریال مداد چوبی به زباله در هنگام تراشیدن بود.

مزیت اتودها آن است که نیازی به تراشیدن ندارند و با آن‌ها در مصرف گرافیت نیز صرفه‌جویی می‌شود. فقط به مقدار نیاز گرافیت در بدنه‌ی مداد نوکی قرار می‌گیرد و با فشار دکمه، تجدید می‌شود.

اندازه‌ی نوک گرافیتی قابل تنظیم است. معمولا به دلیل شکننده بودن باید بسیار کوتاه تنظیم شود. ضخامت خط در مداد نوکی همواره یکسان است و یکی از دلایل انتخاب آن‌ها توسط برخی از نویسندگان و طراحان همین است. انواع مداد نوکی رنگی نیز طراحی شده‌اند.

اتودها هم برای دانش‌آموزان و دانش‌جویان و هم برای مهندسان و افراد حرفه‌ای کاربرد دارد. نوک اتودها قطر مختلفی دارد. بهترین مداد نوکی باید متناسب با نیاز و هدف انتخاب شود. معمولا برای دانش‌آموزان نوک ۰.۵ و ۰.۷ کاربرد دارد.
 
سخن آخر

با مهم‌ترین و کاربردی‌ترین انواع مداد آشنا شدیم. برای انتخاب مداد باید به مواردی چون نوع استفاده، انتظاری که از کیفیت و دوام مداد داریم، قیمت، برند تولیدکننده و مواردی این‌چنین دقت داشته باشیم.

خوش‌بختانه تولیدکنندگانی باسابقه و خوش‌نام در کشورمان داریم که سال‌ها و دهه‌هاست انواع مداد مرغوب سیاه یا رنگی را تولید می‌کنند. این تولیدکنندگان خوش‌ذوق با توجه به نیاز بازار مصرف، انواع مداد و لوازم تحریر فانتزی را نیز روانه بازار می‌کنند که برای کودکان و نوجوانان جذاب است.