مداد چگونه ساخته میشود؟
آشنایی با مراحل ساخت مداد برای همه‌ی ما که از کودکی با انواع مداد سروکار داریم، جالب خواهد بود. تشخیص بهترین مداد نیز به این که مداد چگونه ساخته میشود و چه موادی در آن به کار می‌رود، مربوط است.
بنابراین تصمیم گرفتیم در این مقاله ابتدا مراحل ساخت مداد در کارخانه های صنعتی را به زبان ساده و گام به گام توضیح دهیم و سپس به روش ساخت مداد دست ساز اشاره کنیم.
با بادپرک (فروشگاه اینترنتی لوازم تحریر ایرانی) تا انتهای متن همراه باشید.
مواد به‌کار رفته در مداد
در مراحل ساخت مداد از چند ماده استفاده میشود که مهم‌ترین آنها مغز مداد است. اولین مدادها از سرب ساخته می‌شدند اما با کشف ماده‌ی گرافیت، از چند سده پیش به این سو، مغز مدادها گرافیتی شده است.
اصلی ترین مواد که در هر مداد به کار می‌رود این سه مورد است:
- گرافیت
- چوب بدنه
- روکش بدنه
جنس روکش و بدنه‌ی مداد می‌تواند از موادی مختلف ساخته شود البته به‌شرطی که قابل تراشیدن باشند.
بسیاری از تولیدکنندگان مداد در مناطقی متمرکز شده‌اند که دسترسی به جنگل‌های سرو وجود داشته باشد. چوب این درختان بهترین و مرغوب‌ترین ماده برای بدنه‌ی مداد است که هم انسجام کافی دارد و هم به‌خوبی تراشیده میشود.
مداد چگونه درست میشود؟
تاریخچه مداد نسبتا پر فراز و نشیب است. البته قدمت چندصدساله نیز این تاریخچه را جذاب می‌کند. مدادهای سیاه با سر و شکل امروزی ساخته شده از مغز گرافیتی و یک بدنه هستند که عمدتا چوبی و گاه ساخته شده از کاغذهای باطله یا پلاستیک است.
برای ساخت رایج‌ترین شکل مداد (مداد با مغز گرافیتی و بدنه چوبی) فرایندی چند مرحله‌ای و با استفاده از تجهیزات خاص طی میشود و به تولید انبوه مدادهای سیاه می‌انجامد. در مغز مداد گرافیتی ترکیبی از خاک رس و گرافیت وجود دارد. خاک رس برای تنظیم درجه سختی مغز مداد استفاده میشود.
مدادرنگی‌ها نیز از لحاظ بدنه با مداد سیاه تفاوت ندارند اما مغز آنها از مواد متفاوتی ساخته میشود. معمولا از ترکیب رنگدانه با روغن یا موم برای ساخت مغز مداد رنگی استفاده میشود.
بدنه مداد باید از چوبی مقاوم و دارای بافت منسجم ساخته شود. چوب‌ها در دستگاه‌های خاص برش داده می‌شوند و مرکز آنها برای قرار گرفتن مغز مداد سوراخ میشود. دستگاه‌هایی نیز برای چاپ و حک کردن برند سازنده بر بدنه مداد استفاده میشود. این مراحل را در ادامه مفصل‌تر و با جزئیات بیشتر توضیح خواهیم داد.
ساخت مداد رنگی
چنان که در ابتدای مطلب اشاره کردیم، تفاوت مداد رنگی با مداد سیاه در مغز آن است. گرافیت سیاه رنگ است بنابراین در مغز مداد رنگی کاربردی ندارد.
برای ساخت مغز مداد رنگی از ترکیب رنگدانه با موم یا روغن استفاده میشود. سپس این مغزها که در رنگ‌های متنوع ساخته شده‌اند، داخل بدنه‌هایی که عموما از چوب هستند قرار می‌گیرند.
بدنه مدادرنگی‌ها نیز مانند مداد سیاه می‌تواند گرد یا چندضلعی باشد. معمولا بدنة چند ضلعی طرفدار بیشتری دارد زیرا در دست سر نمی‌خورد و فرایند رنگ‌آمیزی با آن آسان‌تر است.
موادی که مغز مداد رنگی از آنها ساخته میشود، شامل رنگ‌های پودری است که با مقادیری آب و نوعی روغن یا موم ترکیب میشود. این مواد در محفظه‌های بزرگ و گردان به صورت خمیر کاملا باهم مخلوط می‌شوند. سپس از داخل دستگاه‌هایی عبور داده می‌شوند که آنها را به صورت استوانه‌های باریک درمی‌آورد.
این مغزها داخل بدنه قرار می‌گیرند. برای بدنه چوبی مداد نیز با مواد مخصوص، جلد رنگی ساخته میشود. سپس برند روی مدادها چاپ میشود.
تمام مدادها پس از طی مراحل ساخت به بخش خشک‌کن می‌روند. سپس مراحلی را برای کنترل کیفیت طی می‌کنند و در نهایت برای مرحلة بسته‌بندی آماده می‌شوند.
بسته‌بندی مدادرنگی‌ها متفاوت است زیرا باید مجموعه‌ای از رنگ‌ها را در یک بسته قرار داد. بسته‌ها نیز گنجایش‌های متفاوتی دارند. برخی در تعداد انگشت‌شمار و برخی در تعداد بسیار بالا (بیش از صد رنگ) مدادرنگی در خود جای می‌دهند.کیفیت مدادرنگی علاوه بر مغز آن از برند و نحوة بسته‌بندی نیز قابل تشخیص است.
مراحل ساخت مداد به صورت گام به گام
در این بخش مراحل ساخت مداد به زبان ساده شرح داده میشود.
جالب است بدانید، تولیدکنندگانی در سطح جهانی هستند که حتی بیش از دو قرن است به تولید بهترین مداد سیاه و رنگی مشغولند؛ اگرچه هر برند روش‌هایی را به کار می‌برد که محصولش را متمایز کند، اما مراحل ساخت مداد در کل یکسان است.
حال ببینیم مداد چگونه ساخته میشود:
-
گام اول: ساخت تخته‌ها
نخستین مرحله از مراحل ساخت مداد، نرم کردن چوب‌ها و شکل دادن تخته‌های اولیه است. چوب باید به میزان کافی نرم و قابل برش باشد اما نه به آن شکل که هنگام نوشتن خم شود. تخته‌ها تراشیده و در کوره خشک می‌شوند.
-
گام دوم: برش، موم و رنگ
در مرحله دوم، نوبت به عبور از چرخ برش می‌رسد. در این مرحله به محل‌های برش، موم و رنگی زده میشود که حالت عایق پیدا می‌کند. بعدا در داخل این قسمت‌های موم و رنگ خورده، مغز گرافیتی قرار می‌گیرد.
-
گام سوم: ایجاد شیار در بدنه
شیارهای ایجاد شده، با چسب الستیک مخصوص پر میشود. استفاده از این چسب برای زیر سازی گرافیت است و به این منظور انجام میشود که مغز گرافیتی حین مراحل ساخت مداد نشکند.
گام چهارم: ساخت مغز مداد
از مهم‌ترین مراحل ساخت مداد ساخت مغز آن است. برای ساخت مغز مداد، باید گرافیت با خاک رس ترکیب شود. این مخلوط در کوره‌ای با حرارت 1500 درجه فارنهایت پخته میشود.
سپس این مغز داخل شیار مداد قرار می‌گیرد. باید دانست مدادها بر اساس میزان سختی و نرمی مغز آنها درجه‌بندی دارند؛ بنابراین انواع مداد طراحی حرفه‌ای با مداد مناسب کنکور و امتحان یا نوشتن تکالیف تفاوت دارد.
-
گام پنجم: ساندویچ!
بعد از آن‌که مغز مداد در جای خود قرار گرفت، قسمت دیگری از چوب مداد روی آن قرار می‌گیرد و بدنه کامل میشود. این مرحله روی تسمه نقاله به صورت خودکار انجام میشود
. در واقع قسمت دوم بدنه مداد چسب‌کاری میشود و روی قسمت اول که مغز در آن جای دارد، قرار می‌گیرد. این مرحله به درست کردن ساندویج تشبیه شده است.
-
گام ششم: فشرده‌سازی
ساندویچ مورد نظر ما اکنون تا زمانی که چسب آن خشک نشده است، با یک پیستون مکانیزه تا 2000 پوند تحت فشار قرار می‌گیرد.
-
گام هفتم: برش مدادها
این مرحله از مراحل ساخت مداد، حدود یک ساعت بعد از مرحله‌ی ششم انجام میشود. در این مرحله، با دستگاه برش مخصوص، ساندویچ‌های طویل را به اندازه‌ی استاندارد قد نهایی مدادها می‌برند. برای شکل دادن سطح مدادها نیز از نوعی برش سریع چرخشی استفاده میشود.
رایج‌ترین برش‌های بدنه:
- شش‌گوش
- گرد
- سه‌گوش
-
گام هشتم: پوشش بدنه
مدادهای اندازه شده و برش خورده، باید از یک سری عبور کنند که به آنها رنگ و جلای نهایی را می‌دهد. بسته به این‌که مداد از چه سطح کیفی برخوردار است، می‌تواند چهار تا ده لایه رنگ داشته باشد.
در تولید بسیاری از انواع، این آخرین مرحله از مراحل ساخت مداد است. برای برخی از مدادها از پوشش‌ها و رنگ‌های فانتزی استفاده میشود. طرح‌های انواع مداد فانتزی دخترانه و پسرانه در این مرحله اجرا میشود.
-
گام نهایی: پاک‌کن
برای افزودن پاک‌کن، در دستگاه مونتاژ، انتهای مداد فشرده میشود. این بخش فشرده‌شده، در حلقه‌ی آلومینیومی (فرول) قرار می‌گیرد. از سوی دیگر پاک‌کن در آن قرار می‌گیرد و سپس فرول فشرده و محکم میشود.
ساخت مداد دست ساز
دانستیم که در کارخانه‌های مجهز، مداد چگونه ساخته میشود. قطعا نخستین اشکال مداد، نمونه‌هایی دست‌ساز بوده‌اند. در اینجا قصد داریم یک روش خلاقانه برای داشتن مدادی خاص و منحصر به فرد را به شما آموزش دهیم.
آن‌چه برای ساخت مداد دست‌ساز نیاز است:
- شاخه‌ی طبیعی درخت با قطر دلخواه
- چاقوی تیز
- قیچی باغبانی
- دریل با مته 32/3 اینچی
- گیره
- چسب چوب
- مغزی مداد با قطر دو میلی‌متر (موجود در فروشگاه‌های لوازم هنری و اداری)
مراحل ساخت مداد دست ساز:
- یک شاخه پیدا کنید که بتوانید بخش تقریبا صافی از آن را به اندازه‌ی مورد نظر برای مداد جدا کنید.
- برای بریدن و جدا کردن سرشاخه‌ها و قطعات زاید از قیچی باغبانی استفاده کنید.
- شاخه را لبه میزکار یا یک تخته سه‌لایی قرار دهید.
- نقطه‌ی مرکزی در انتهای شاخه را مشخص کنید.
- مته را برای علامت‌گذاری ابتدا به آرامی در نقطه‌ی مشخص شده بچرخانید تا گود شود. سپس با سرعت بیشتر سوراخ کردن را با دقت و ظرافت ادامه دهید.
- ما بین پروسه‌ی سوراخ کردن، باید با ایجاد وقفه، تراشه‌های چوب را پاک و خارج کنید.
- مقداری چسب را در یک صفحه کوچک بریزید و انتهای مغزی مداد را در آن بزنید و در سوراخ شاخه وارد کنید.
- چسب را با کمک مغزی مداد در همه‌جای بدنه پخش کنید.
- اندازه‌ی مغزی را تنظیم کنید و یک شبانه‌روز فرصت دهید تا چسب خشک شود.
- برای تراشیدن مداد از چاقوی جیبی استفاده کنید.
سخ آخر
تلاش شد مراحل ساخت مداد به زبان ساده شرح داده شود. در حال حاضر ایده‌های خلاقانه‌ی بسیاری در ساخت انواع مداد به اجرا درمی‌آید.
قطعا برای کودکان و نوجوانان نیز جالب است بدانند مداد چگونه ساخته میشود. بردن آنان به محل‌های تولید این نوشت‌افزار، یک گردش علمی جذاب است.
میشه بگید در تولید مداد سبز با کاغذباطله،چرا دوسر مداد رو میسوزونن و بعد برش میدن و صاف میکنن؟
یا تولیدش فرق داره؟
رنگ مداد کدوم قسمت تعیین میشه؟
لطفا جواب بدید
برام مهمه...
یه سوال
میشه مداد دست ساز و با تراش معمولی تراشید؟
بنظر خیلی سخت و تقریباً نا ممکن میاد...
در ضمن، مهم نیست که شاخه ی چه درختی باشه؟
چه روش باحالی !
باید حتماً امتحانش کنم...
خیلی ممنون بادپرک
مطالب خیلی خوب و مفیدی بود
لذت بردم ♥